Kształtowanie placów miejskich na przykładzie miast województwa lubelskiego

• Authors: Dorota Dymek , Jolanta Jóźwik

Title variants

EN

Shaping Town Squares on the Example of the Towns of Lubelskie Voivodeship

Abstracts

EN

The aim of the study is to compare activities undertaken within the framework of shaping the main public spaces of the towns of Lubelskie Voivodeship and to verify the hypothesis of unification of the physiognomy of public town squares. In addition, the authors try to define other trends in the formation of urban public spaces, paying particular attention to the changes that have been made in the development of town squares. The study includes 48 projects assuming a change of spatial development or the creation of town squares in 39 towns of the Lubelskie Voivodeship in the years 2000–2020 (total of 40 town squares). Revitalization activities undertaken as part of the arrangement of town squares are typical for this kind of investments. They include equipping with elements of small architecture, building or modernizing a fountain, modernizing the square’s surface, organizing greenery and locating car parks. For the negative tendencies can be considered the physiognomy unification of town squares, excessive curing of the surface and the departure from the region’s culture, tradition and history.

PL

Celem artykułu jest porównanie działań podjętych w ramach kształtowania kluczowych przestrzeni publicznych miast województwa lubelskiego oraz weryfikacja założenia o powszechnej unifikacji ich fizjonomii. Dodatkowo autorzy starają się określić inne trendy w formowaniu tych miejskich przestrzeni publicznych, zwracając szczególną uwagę na zmiany, jakich dokonano w zagospodarowaniu placów. Analiza obejmuje 48 projektów zakładających zmianę zagospodarowania lub utworzenie placów miejskich w 39 miastach województwa lubelskiego w latach 2000–2020 (łącznie 40 placów). Wyniki wskazują, że działania rewitalizacyjne podjęte w ramach aranżacji tych miejsc są typowe dla tego rodzaju inwestycji. Są to najczęściej: wyposażenie w elementy małej architektury, budowa lub modernizacja fontanny, modernizacja nawierzchni placu, porządkowanie zieleni oraz lokowanie miejsc postojowych. Za negatywne tendencje można uznać unifikację fizjonomii placów miejskich, ich „betonozę” oraz odchodzenie od kultury, tradycji i historii regionu.

Keywords

EN

spatial development; unification; excessive curing; town square; revitalization activities

PL

zagospodarowanie; unifikacja; „betonoza”; rynek miejski; działania rewitalizacyjne

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2021
• Volume: 76
• Pages: 1-28

Dates

published

2021

Contributors

author

Dorota Dymek

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej

author

Jolanta Jóźwik

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej

References

• LITERATURA
• Bierwiaczonek K. 2018. Miejskie przestrzenie publiczne i ich społeczne znaczenia – próba systematyzacji. Przegląd Socjologiczny 67(1), 24–48. https://doi.org/10.26485/Ps/2018/67.1/2
• Blazy R. 2004. Znaczenie placów śródmieścia Bytomia we współczesnym życiu miasta. Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki.
• Boerefijn W. 2000. Designing the medieval new town. Urban Morphology 4(2), 49–62.
• Boryczka E. 2016. Rewitalizacja miast. W: Z. Przygodzki (red.), EkoMiasto#Zarządzanie. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta (s. 167–193). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Braubach M., Egorov A., Mudu P., Wolf T., Ward Thompson C., Martuzzi M. 2017. Effects of Urban Green Space on Environmental Health, Equity and Resilience. W: N. Kabisch, H. Korn, J. Stadler, A. Bonn (eds.), Nature-Based Solutions to Climate Change Adaptation in Urban Areas: Linkages between Science, Policy and Practice (s. 187–205). Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-56091-5_11
• Carmona M. 2010. Contemporary Public Space, Part Two: Classification. Journal of Urban Design 15(2), 157–173. https://doi.org/10.1080/13574801003638111
• Carmona M., de Magalhães C., Hammond L. 2008. Public Space: The Management Dimension. London – New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203927229
• Carr S., Stephen C., Francis M., Rivlin L.G., Stone A.M. 2009. Public Space. Cambridge: Cambridge University Press.
• Chmielewski J.M. 2010. Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• Cutini V. 2014. Spatial Analysis of Urban Squares. TeMA – Journal of Land Use, Mobility and Environment, 247–258. https://doi.org/10.6092/1970-9870/2476
• Czepczyński M. 2012. Przestrzeń publiczna jako forma reprezentacji społeczności lokalnych. Między hibernacją a animacją centrów małych miast woj. pomorskiego. Studia KPZK 144, 7–19.
• Dymek D. 2019. Znaczenie odnowy wsi w procesie przemian funkcjonalnych przestrzeni wiejskiej. Studia Obszarów Wiejskich 53, 95–108. https://doi.org/10.71.63/SOW.53.7
• Furmanek P. 2010. Przestrzenie publiczne starych miast przed II wojną światową i po powojennej odbudowie. W: P. Lorens (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych (s. 72–79). Gdańsk: Wydawnictwo Urbanista.
• Gawryluk D. 2015. Czy zieleń stanowi zagrożenie zabytkowej przestrzeni rynków małych miast północno-wschodniej Polski? Przestrzeń, Urbanistyka, Architektura 1, 121–130.
• Gehl J. 2010. Cities for People. Washington–Covelo–London: Island Press.
• Gehl J. 2011. Life between Buildings: Using Public Space. Washington–Covelo–London: Island Press.
• Gehl J., Gemzøe L. 2001. New City Spaces. Kopenhaga: The Danish Architectural Press.
• Goheen P.G. 1998. Public space and the geography of the modern city. Progress in Human Geography 22(4), 479–496. https://doi.org/10.1191/030913298672729084
• Graczyk R., Staszewska S. 2012. Przestrzenie publiczne małych miast miejscem życia społecznego (spojrzenie urbanisty i architekta) – przykład Pobiedzisk. Studia KPZK 144, 135–145.
• Grimal P. 1983. Roman Cities. Madison: University of Wisconsin Press.
• Gruszecka K., Gzell S., Rembarz G. 2009. Osiedle. Reurbanizacja. Warszawa: Urbanista.
• Hölscher T. 2007. Urban spaces and central places. The Greek world. W: S.E. Alcock, R. Osborne (eds.), Classical Archaeology (s. 164–181). Malden: Blackwell. https://doi.org/10.11588/propylaeumdok.00004592
• Jalaladdini S., Oktay D. 2012. Urban Public Spaces and Vitality: A Socio-Spatial Analysis in the Streets of Cypriot Towns. Procedia – Social and Behavioral Sciences 35, 664–674.
• Jarczewski W., Kułaczkowska A. (red.). 2019. Raport o stanie polskich miast. Rewitalizacja. Kraków: Instytut Rozwoju Miast i Regionów.
• Jażdżewska I. 2006. Kształtowanie się miejskiej sieci osadniczej Polski do roku 1918 na tle zmian terytorium kraju. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 95–121.
• Jopek D. 2018. Procesy transformacji współczesnych miast na wybranych przykładach miast. Budownictwo i Architektura 17(2), 183–192. https://doi.org/10.24358/Bud-Arch_18_172_15
• Karta Przestrzeni Publicznej 2009. III Kongres Urbanistyki Polskiej, 4–5 września, Poznań.
• Kiełczewska-Zaleska M. 1972. Geografia osadnictwa. Warszawa: PWN.
• Kluźniak S. 1937. Urbanizm. Warszawa: Społeczne Zrzeszenie Inżynierów.
• Kobylarczyk J. 2012. Współczesna funkcja rynku – historycznej przestrzeni publicznej w wybranych miastach. Architektura. Czasopismo Techniczne 29(109), 67–76.
• Kostrzewska M. 2013. Miasto europejskie na przestrzeni dziejów. Gdańsk: Politechnika Gdańska.
• Kozak A., Kimic K. 2014. Rola zieleni w procesie przemian zagospodarowania rynków miasteczek Lubelszczyzny (na przykładzie Józefowa nad Wisłą, Kocka, Kurowa I Wąwolnicy). Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 4, 5–26.
• Kozakiewicz S. (red.). 2003. Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kuśnierz-Krupa D., Krupa M. 2015. Changes in arranging market squares of foundation towns in the south-eastern Poland after 1945 (selected examples). Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation 41, 49–58.
• Lévy B. 2012. Urban Square as the Place of History, Memory, Identity. W: D. Dražić, S. Radišić, M. Simu (eds.), Memory of the City (s. 156–173). Belgrade: Kulturklammer.
• Litwińska E. 2012. Czy można mówić o specyfice przestrzeni publicznych małego miasta? Studia KPZK 144, 21–31.
• Low S.M. 2000. On the Plaza: The Politics of Public Space and Culture. Austin: University of Texas Press.
• Lynch K. 1984. Good City Form. Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology.
• Mantey D. 2019. Wzorzec miejskiej przestrzeni publicznej w konfrontacji z podmiejską rzeczywistością. Przykład podwarszawskich suburbiów. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Mazur-Belzyt K. 2016. Efekty rewitalizacji przestrzeni centralnych małych miast. Rynek – scena miejskiego życia bez aktorów. Studia KPZK 168, 79–93.
• Memluk M. 2013. Designing Urban Squares. W: M. Özyavuz (ed.), Advances in Landscape Architecture (s. 513–530). London: InTech. https://doi.org/10.5772/55826
• Mencwel J. 2020. Betonoza. Jak się niszczy polskie miasta. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Mumford L. 1961. The City in History: Its Origins, Its Transformations and Its Prospects. New York: Harcourt.
• Noworól A., Noworól K. 2017. Rewitalizacja obszarów miejskich jako wehikuł rozwoju lokalnego. Studia KPZK 177, 129–144. https://doi.org/10.24425/118589
• Pałubska K. 2015. Ukryte wartości małych miast Polski wschodniej. Budowanie tożsamości poprzez otwarte przestrzenie publiczne. Przestrzeń i Forma 23(2), 237–252.
• Parysek J. 2011. University of British Columbia w Vancouver (Kanada) jako przestrzeń publiczna szczególnego rodzaju. W: I. Jażdżewska (red.), Przestrzeń publiczna miast (s. 51–67). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Paszkowski Z. 2015. Historia idei miasta. Od antyku do renesansu. Szczecin: Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie.
• Przesmycka E. 2008. „Serce” współczesnego miasta. Czasopismo Techniczne. Architektura 105(4-A), 77–87.
• Rogowska M. 2016. Przestrzeń publiczna w mieście – zagadnienia wybrane. Studia KPZK 170, 158–164.
• Sitte C. 1965. City Planning According to Artistic Principles. London: Phaidon Press.
• Sıramkaya S.B. 2019. The Effect of Change in Urban Squares on Urban Identity: The Case of Konya. Architecture Research 9(1), 7–15. https://doi.org/10.5923/j.arch.20190901.02
• Słodczyk J. 2012. Historia budowy i planowania miast. Opole: Uniwersytet Opolski.
• Słownik wyrazów obcych. 1991. Warszawa: PWN.
• Szopińska K., Rącka I. 2017. Wpływ hałasu na jakość przestrzeni publicznej w mieście. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 483, 163–180. https://doi.org/10.15611/pn.2017.483.13
• Trzaskowska E., Adamiec P. 2017. Zieleń jako element podnoszący atrakcyjność i jakość przestrzeni publicznych. Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum 16(2), 111–123.
• Watson D., Plattus A., Shibley R. (eds.). 2003. Time-Saver Standards for Urban Design. New York: The McGraw-Hill Companies.
• Wejchert K. 1947. Miasteczka polskie jako zagadnienie urbanistyczne. Warszawa: Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki Politechniki Warszawskiej.
• Wojnarowska A. 2015. Przestrzeń publiczna Uniejowa. Biuletyn Uniejowski 4, 25–44.
• Wojnarowska A. 2017a. Quality of public space of town centre – testing the new method of assessment on the group of medium-sized towns of the Łódź region. Space – Society – Economy 19, 43–63. https://doi.org/10.18778/1733-3180.19.03
• Wojnarowska A. 2017b. Rewitalizacja a jakość przestrzeni publicznej centrum miasta. MAZOWSZE Studia Regionalne 21, 35–52. https://doi.org/10.21858/msr.21.03
• Zgółkowa H. (red.). 2000. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny (T. 28). Warszawa: Wydawnictwo Kurpisz.
• Zięba A., Stangel M. 2016. Rewitalizacja kluczowych przestrzeni publicznych w centrach miast obszaru funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świetochłowic. Studia KPZK 168, 94–110.
• Ziobrowski Z., Domański B. 2010. Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju. Podsumowanie projektu. Kraków: Instytut Rozwoju Miast.
• Zukin S. 1995. The Cultures of Cities. Oxford: Blackwell.
• NETOGRAFIA
• Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich. 2009. Projekt pt. „Rewitalizacja centrum Krasnobrodu – Modernizacja Placu Siekluckiego”, zrealizowany w ramach umowy nr 61412-UM4300028/06. Pobrane z: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:-Fjz19hcvJsJ:lubelskie.ksow.gov.pl/dobre-praktyki-na-lubelszczyznie/spo-rol.html+&cd=6&hl=pl&ct=clnk&gl=pl
• Mapa dotacji UE. https://mapadotacji.gov.pl
• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. http://prow.lubelskie.pl
• Serwis Regionalnego Programu Województwa Lubelskiego. https://rpo.lubelskie.pl
• Urząd Miasta Dęblin. www.deblin.pl
• Urząd Miasta Hrubieszów. www.miasto.hrubieszow.pl
• Wspólnota parczewska. 2020. Pobrane z: www.24wspolnota.pl
• Wyjazdologia. 2016. Łęczna – trzy rynki, dwie synagogi, jeden turysta. Pobrane z: https://wyjazdologia.pl/blizej/turystyka-alternatywna/leczna-rynki-dwie-synagogi-jeden-turysta
• AKTY PRAWNE
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. 2020, poz. 293).
• Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (t.j. Dz.U. 2018, poz. 1398).

Identifiers

DOI

10.17951/b.2021.76.0.1-28

Biblioteka Nauki

2078987