Wartość krajobrazu dla rozwoju turystyki w uzdrowiskach

• Authors: Sebastian Bernat
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem badań, których wyniki zaprezentowano w artykule było rozpoznanie relacji krajobraz - turystyka w miejscowościach uzdrowiskowych. Szczególną uwagę zwrócono na przestrzeń publiczną, która w ostatnich latach zmienia się głównie poprzez działania określane jako rewitalizacja. Artykuł oparto na analizie literatury, dokumentów źródłowych (ustawa, raporty, programy rewitalizacji, plany rozwoju) i stron internetowych oraz na obserwacjach terenowych. Dodatkowo odwołano się do sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariuszy ankiety skierowanych do przedstawicieli samorządów lokalnych gmin/miejscowości uzdrowiskowych oraz do studentów UMCS i słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Lublinie. Stwierdzono, że poprzez działania rewitalizacyjne zwiększyła się atrakcyjność uzdrowisk. Bardzo ważnym elementem krajobrazu o właściwościach terapeutycznych są parki zdrojowe. Konieczne jest zatem wykorzystanie istniejącego w nich potencjału dla rozwoju turystyki.

EN

The aim of the research, the results of which were presented in the article, was to recognize the relationship between landscape and tourism in health resorts. Particular attention was paid to the public space, which in recent years has changed mainly through activities referred to revitalization. The article is based on an analysis of literature, source documents (act, reports, revitalization programs, development plans) and websites as well as on fi eld observations. In addition, a diagnostic survey with the use of questionnaires addressed to representatives of local governments of communes/spa towns and to UMCS students and to students of the University of the Third Age in Lublin was also referred. It was found that the revitalization activities increased the attraction of spas. A very important element of the landscape with therapeutic properties are spa parks. It is therefore necessary to use their existing potential for tourism development.

Keywords

PL

uzdrowisko, krajobraz, turystyka doświadczeń, rewitalizacja

EN

health resort, landscape, tourism experiences, revitalization

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia
• Year: 2017
• Volume: 72
• Issue: 2

Dates

published

2017

online

14 - 09 - 2018

Contributors

author

Sebastian Bernat

References

• Bernat S., 2016: Uzdrowiska – „wyspami ciszy” w krajobrazie Polski? Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 33, 79–93.
• Bernat S., 2017a: Terapeutyczne właściwości krajobrazu, [w:] S. Bernat (red.), Krajobraz a zdrowie, Zakład Ochrony Środowiska UMCS w Lublinie, 33–51.
• Bernat S., 2017b: Potencjał parków uzdrowiskowych w Polsce dla rozwoju turystyki, Studia i Materiały CEPL 19, 52/3/2017, 37–44.
• Bernat S., 2018: Innowacyjność w krajobrazie wybranych uzdrowisk w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis Folia Geographica Socio-Oeconomica, 32, 69–88.
• Chwalibóg K., Wolski P., 2015: To co ważne dla przeciwdziałania destrukcji krajobrazu, [w:] S. Ratajski, M. Ziółkowski (red.), Krajobraz kulturowo-przyrodniczy z perspektywy społecznej, Polski Komitet ds. UNESCO, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, 71–95.
• Ciesielski M., 2015: Doświadczenie krajobrazu jako element różnicujący turystykę alternatywną i turystykę masową, Europa Regionum, 23, 301–310.
• Cieślak A., 2014: Funkcja uzdrowiskowa i dziedzictwo kulturowe jako katalizatory rozwoju małych miast, Problemy Rozwoju Miast, 11, 3/2014, 21–28.
• Czerwieniec M., Lewińska J., 1996: Zieleń w mieście, IGPiK Warszawa.
• Daniłowa N., 1988 (1977): Przyroda i nasze zdrowie, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Europejska Konwencja Krajobrazowa, 2000 (Dz.U. z dnia 29 stycznia 2006 r., nr 14, poz. 98).
• Gaworecki W., 2008: Turystyka i sport dla wszystkich w promocji zdrowego trybu życia, WSZTiH, Gdańsk.
• Gesler W., 1992: Therapeutic landscapes: medical issues in light of the new cultural geography, Social Science and Medicine, 34(7), 735–746.
• Gesler W., 1996: Lourdes: healing in a place of pilgrimage, Health and Place, 2(2), 95–105.
• Gesler W., 2003: Healing Places, Lanham, MD: Rowman & Littlefi eld.
• Glaus O., 1975: Planen und Bauen moderner Heilbader, Verlag Karl Kromer@Co Zürich.
• Golba J., 2009: Gospodarka przestrzenna w uzdrowiskach i wielofunkcyjność uzdrowisk największym wyzwaniem dla samorządów, [w:] Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich, Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP, Krynica Zdrój, 109–114.
• Gonda-Soroczyńska E., 2011: Przestrzeń uzdrowiskowa w krajobrazie kulturowym wsi – na przykładzie uzdrowiska Solec Zdrój, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 1, 39–49.
• Gonda-Soroczyńska E., 2014: Wielofunkcyjność czy jednofunkcyjność? Uzdrowiska w obliczu przemian przestrzennych, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 367, 68–75.
• Górka A., 2016: Krajobrazowy wymiar ruralistyki, Wyd. PG, Gdańsk.
• Januszewska M., 2005: Perspektywy rozwoju uzdrowisk w Polsce, Turystyka i Rekreacja, 1, 116–120.
• Kapuściński R., 1997: Lapidaria, „Czytelnik”, Warszawa.
• Kapuściński R., 2006: Ten Inny, Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, Kraków.
• Kasprzak K., 2016: Polskie uzdrowiska jako atrakcja dla turystyki kulturowej, Turystyka Kulturowa, 1/2016, 131–156.
• Kopczyński K., Skoczylas J., 2008: Krajobraz przyrodniczy i kulturowy. Próba ujęcia interdyscyplinarnego, Badania Interdyscyplinarne UAM w Poznaniu, 13, UAM, Poznań.
• Kowalczyk A. (red.), 2010: Turystyka zrównoważona, PWN, Warszawa.
• Kulczyk S., 2013: Krajobraz i turystyka: o wzajemnych relacjach, UW, Warszawa.
• Kulczyk S., 2014: Atrakcyjność turystyczna krajobrazu – przykład podejścia systemowego, Turystyka Kulturowa, 4, 6–15.
• Landscapes and Individual and Social Well-Being, European Landscape Convention Report on Theme of The 2003 Workshop. Council of Europe Strasbourg 2003.
• Leniartek M., 2015: Rewitalizacja parków zdrojowych zagrożeniem dla sfery materialnej i znaczeniowej miejscowości uzdrowiskowych na przykładzie uzdrowisk ziemi kłodzkiej, Przestrzeń Urbanistyka Architektura, 1, 73–89.
• Lis A., 2004: Struktura relacji pomiędzy człowiekiem a parkiem i ogrodem miejskim w procesie rekreacji, Politechnika Wrocławska, Wrocław.
• Lorens P. (red.), 2007: Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia, „Urbanista”, Warszawa.
• Łątka A., Gotowski R., Rabant H., 2013: Wpływ efektów rewitalizacji Parku Solankowego na rozwój funkcji uzdrowiskowej miasta Inowrocławia, Journal of Health Sciences, 3, 14, 363–371.
• Majdecka-Strzeżek A., 2008: The characteristics of the spa parks in Poland, Ann. Warsaw Univ. of Life Sc. SGGW, Horticult. and Landsc. Architect., 29, 213–223.
• Majdecka-Strzeżek A., 2012: Tereny parkowe w uzdrowiskach rejonu Gór Opawskich. Wybrane przykłady rewaloryzacji i rozwiązań współczesnych, Czasopismo Techniczne. Architektura, 6-A, 19, 199–211.
• Mateo-Rodriguez J.M., 2003: La idea del pajsaje en el turismo de los sociedades post modernas. Retos y alternativas, [w:] A. Capacci (red.), Paisaje, ordenamiento territorial y turismo sostenible, Brigati, Genova, 125–134.
• Mikos von Rohrscheidt A., 2008: Turystyka kulturowa. Fenomen – Potencjał – Perspektywy, GWSHM Milenium w Gnieźnie.
• Myga-Piątek U., 2016: Krajobraz jako autentyk, makieta, hybryda. Rozważania o roli krajobrazu we współczesnej turystyce, Turystyka Kulturowa, 1, 47–63.
• Perriam G., 2015: Sacred Spaces, Healing Places: Therapeutic Landscapes of Spiritual Signifi - cance, J Med Humanit, 36, 19–33.
• Płachta O., 2014: Uzdrowiskowa przestrzeń publiczna w wybranych miejscowościach Dolnego Śląska, Studia Miejskie, 16, 75–86.
• Polska Norma PN-Z-11000:2001 „Uzdrowiska-terminologia, klasyfi kacja i wymagania ogólne”.
• Ponikowska I., Marciniak K, 1988: Ciechocinek – terenoterapia uzdrowiskowa, PWN, Warszawa.
• Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Warszawa 2015.
• Rapacz A., Gryszel P., Jaremen D.E., 2009: Innowacje w percepcji przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego i klientów uzdrowisk, [w:] Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich, Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP, Krynica Zdrój, 145–160.
• Richling A., Solon J., 2011: Ekologia krajobrazu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Stasiak A., 2013: Nowe przestrzenie i formy turystyki w gospodarce doświadczeń, Turyzm, 23/2, 65–74.
• Stasiak A., 2016: Doświadczenie – stary-nowy paradygmat turystyki, Folia Turistica, 41. Zarządzanie i transfer wiedzy w turystyce, 191–216.
• Sukiennik M., 2014: Turystyka w czasach przesytu. Slow Travel jako alternatywa, Turystyka Kulturowa, 3, 21–38.
• Szostak-Młynarska S., 2012: Rozwiązania proekologiczne determinujące rozwój funkcji rekreacyjnych uzdrowisk województwa dolnośląskiego, Inżynieria Ekologiczna, 30, 160–173.
• Szromek A., 2013: Cechy atrakcyjności polskich uzdrowisk, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. S: Organizacja i Zarządzanie, 64, 251–264.
• Szromek A.R., 2017: Organizacja turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego, Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• Śladem Funduszy Europejskich. Przewodnik Turystyczny, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Warszawa 2015.
• Urry J., 2007: Spojrzenie turysty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Trojanowska M., 2017: Estetyka ogrodów terapeutycznych, [w:] Bernat S.(red.), Krajobraz a zdrowie, Zakład Ochrony Środowiska UMCS w Lublinie, 53–62.
• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. Dz.U. 2005 Nr 167, poz. 1399 z późniejszymi zmianami.
• Ustawa z dnia 9 października 2005 r. o rewitalizacji. Dz.U. 2015 poz. 1777 z późniejszymi zmianami.
• Węcławowicz-Bilska E., 2008: Uzdrowiska polskie. Zagadnienia programowo-przestrzenne, PK, Kraków.
• Węcławowicz-Bilska E., 2009: Zagospodarowanie przestrzenne uzdrowisk w Polsce i w Europie – analiza porównawcza, [w:] Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich, Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP, Krynica Zdrój, 77–90.
• Węcławowicz-Bilska E., 2013: Problemy kształtowania przestrzennego uzdrowisk małopolskich, Małopolskie Studia Regionalne, 3–3/28–29, 75–83.
• Wieczorkiewicz A., 2008: Apetyt turysty. O doświadczeniu świata w podróży, Universitas, Kraków.
• Wiktorowski K., 2010: Model rewitalizacji miejscowości uzdrowiskowych na przykładzie Połczyna-Zdroju, Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin., Oeconomica, 284 (61), 167–182.
• Williams A., 2010: Spiritual therapeutic landscapes and healing: A case study of St. Anne de Beaupre, Quebec, Canada. Social Science & Medicine, 70, 1633–1640.
• Włodarczyk Z., 2015: Przewodnik po Muszyńskich Ogrodach Biblijnych, Muszyna.
• Wójcikowski W., 2015: Zmiany w przestrzeni publicznej uzdrowisk polskich w związku z członkostwem w Unii Europejskiej – na przykładzie Małopolski, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 19, 1, 53–67.
• Ziobrowski Z., Domański B., 2010: Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju: podsumowanie projektu, IRM, Kraków.

Identifiers

DOI

10.17951/b.2017.72.2.97-126