Inercja rocznego odpływu całkowitego rzek Polski względem międzyrocznej zmienności przebiegu elementów klimatycznych

• Authors: Andrzej A. Marsz , Anna Styszyńska

Title variants

EN

The inertia of the total runoff of Polish rivers in relation to the inter-annual variability of the course of climatic elements

Abstracts

EN

The work discusses the formation of the annual total runoff of Polish rivers as a function of changes in the annual values of climatic elements. The results of the analysis show that in the years 1966–2015, 40–50% of the runoff variance in a hydrological year was determined by the variability of climatic elements that occurred in the preceding year, and 20–30% in the same year. This indicates the occurrence of much stronger inertia in the variability of the runoff in relation to the variability of weather conditions. The main elements influencing the variability of the runoff are the annual rainfall and the annual air temperature in the preceding year, and in the same hydrological year – the variability of annual rainfall, sunshine duration and air temperature. The runoff from the area of Poland shows a strong relationship (R = 0.82) with the de Martonne climate aridity indices, the variability of which in the preceding and the current year together explains ~66% of its variance.

Keywords

EN

Poland; river runof; climatic elements; inertia

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Badania Fizjograficzne Seria A - Geografia Fizyczna
• Year: 2021
• Issue: 12 (72)
• Pages: 159-179

Dates

published

2021

Contributors

author

Andrzej A. Marsz

• Stowarzyszenie Klimatologów Polskich, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa

• https://orcid.org/0000000219628004

author

Anna Styszyńska

• Stowarzyszenie Klimatologów Polskich, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa

• https://orcid.org/0000000187639154

References

• Bac S., jun., 1968: Studia nad parowaniem z wolnej powierzchni wodnej, parowaniem terenowym i ewaportranspiracją potencjalną. Zeszyty Naukowe WSR we Wrocławiu nr 80, Melioracja, 13, 7–68.
• Biuletyn Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej, 2020, 13 (228), 1–67.
• Czetwertyński E., 1958: Hydrologia. Wyd. Arkady, Warszawa, 1–364.
• Draper N.R., Smith H., 1973: Analiza regresji stosowana. Biblioteka Naukowa Inżyniera, PWN, Warszawa, 1–459.
• Fal B., Bogdanowicz E., 2002: Zasoby wód powierzchniowych Polski. Wiadomości IMGW, 25 (2), 3–38.
• Jajuga K., 1993: Statystyczna analiza wielowymiarowa. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 1–276.
• Jarosz D., 2014: Historia powodzi w Polsce 1945-1989: prolegomena do badań, [w:] Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały, 12/2014, 71-95.
• Jokiel P., Bartnik A., 2017: Wezbrania i powodzie, [w:] P. Jokiel, W. Marszalewski i J. Pociask-Karteczka (red.), Hydrologia Polski. PWN, Warszawa, 167–175.
• Kalnay E., Kanamsitu M., Kistler R., Collins W., Deaven D., Gandin L., Iredell M., Saha S., Withe G., Woolen J., Zhu Y., Chelliah M., Ebisuzaki W., Higgins W., Jankowiak J., Mo C.K., Ropelewski C., Wang J., Leetmaa A., Reynolds R., Jenne R., Joseph D., 1996: The NCEP/NCAR 40-Year Reanalysis Project. Bulletin of the American Meteorological Society, 77 (3), 437–471.
• Kędziora A., 1999: Podstawy agrometeorologii. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1–364.
• Marsz A.A., Styszyńska A., Krawczyk W.E., 2016: Długookresowe wahania przepływów głównych rzek w Polsce i ich związek z cyrkulacją termohalinową Atlantyku Północnego. Przegląd Geograficzny, 88 (3), 295–316.
• Martonne de E., 1926a: Aerisme, et índices d’aridite. Comptes Rendus de L’Academie des Sciences, 182, 1395–1398.
• Martonne de E., 1926b: L’indice d’aridité. Bulletin de l’Association de géographes français, N°9, 3e année, mai 1926, 3–5.
• Michalczyk Z., 2017: Odpływ średni, zmienność w czasie i zróżnicowanie przestrzenne, [w:] P. Jokiel, W. Marszalewski i J. Pociask-Karteczka (red.), Hydrologia Polski. PWN, Warszawa, 153–160.
• Mikulski Z., 1963: Zarys hydrografii Polski. PWN, Warszawa, 1–286.
• Okołowicz W., 1969: Klimatologia ogólna. PWN, Warszawa, 1–395.
• Schmuck A., 1960: Zarys hydrometeorologii. Wyd. 2., PWN, Wrocław, Warszawa, 1–108.
• Stachy J., 1969: Wieloletnia prognoza odpływu rzek polskich. Wiadomości Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej, 5 (17), 3 (79), 23–34.
• Statistica PL, 1997: t. 1. r. 12 (Regresja wielokrotna). StatSoft Polska, 1633–1680.
• StatSoft Electronic Statistics Textbook: 1984–2011 (htts://www.statsoft.pl/textbook/stathome. html) [dostęp 5.06.2021].
• Wibig J., 2017: Klimatyczny bilans wodny. [w:] P. Jokiel, W. Marszalewski i J. Pociask-Karteczka (red.), Hydrologia Polski. PWN, Warszawa, 49–54.

Identifiers

DOI

10.14746/bfg.2021.12.9

Biblioteka Nauki

43348313