Konsekwencje zdrowotne nieprawidłowości w żywieniu dzieci i młodzieży w wieku gimnazjalnym

• Authors: Joanna Sadowska , Izabela Daniel

Title variants

EN

Health consequences of abnormalities in nutrition of children and adolescents

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Okres dojrzewania w powszechnej opinii uważany jest za czas charakteryzujący się dobrym stanem zdrowia, jednak swój początek może mieć wtedy wiele chorób przewlekłych, które będą determinowały stan zdrowia w wieku dorosłym. Część chorób (tj. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, obniżona gęstość mineralna kości), które do niedawna traktowane były jako schorzenia występujące wyłącznie u osób dorosłych, aktualnie stwierdza się także u dzieci i młodzieży. Monitorowanie i ocena sposobu żywienia, stanu odżywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży są niezmiernie istotne nie tylko z punktu widzenia aktualnego stanu zdrowia, ale również dlatego, że będą określać parametry stanu zdrowia w wieku dorosłym. Wczesne identyfikowanie dzieci ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób dietozależnych oraz podejmowanie odpowiednich działań interwencyjnych pozwoli na skuteczną profilaktykę i wdrożenie działań edukacyjnych z zakresu promocji zdrowego stylu życia.

EN

Puberty in general opinion is considered as a time characterized by good health, however, many chronic diseases which will determine the state of health of adults may then start to develop. Such diseases like eg. hypertension, type 2 diabetes, reduced bone mineral density, which until recently were regarded as ones occurring only in adults, currently are also diagnosed in children and adolescents. Monitoring and evaluation of nutrition habits, nutritional status and health of children and young people is extremely important not only from the point of view of the current state of health, but also because it will determine the parameters of the state of health in their adulthood. Early identification of children with increased risk of diet-related diseases and appropriate interventions will allow for the effective prevention and implementation of educational activities related to the promotion of a healthy lifestyle.

Keywords

PL

choroby dietozależne; dzieci; młodzież; sposób żywienia; stan zdrowia

• Journal: Kosmos
• Year: 2016
• Volume: 65
• Issue: 4
• Pages: 553-561

Dates

published

2016

Contributors

author

Joanna Sadowska

• Zakład Fizjologii Żywienia Człowieka, Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Papieża Pawła VI 3, 71-459 Szczecin, Polska
• Department of Human Nutrition Physiology, Faculty of Food Sciences and Fisheries, West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Papieża Pawła VI 3, 71-459 Szczecin, Poland

author

Izabela Daniel

• Zakład Fizjologii Żywienia Człowieka, Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Papieża Pawła VI 3, 71-459 Szczecin, Polska
• Department of Human Nutrition Physiology, Faculty of Food Sciences and Fisheries, West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Papieża Pawła VI 3, 71-459 Szczecin, Poland

References

• Baba R., Koketsu M., Nagashima M., Tamakoshi A., Inasaka H., 2010. Role of insulin resistance in non-obese adolescents. J. Med. Sci. 72, 161-166.
• Braczkowska B., Cyran W., Braczkowski R., Kowalska M., 2008. Problemy zdrowotne młodzieży szesnastoletniej - uczniów szkół ogólnokształcących w Oświęcimiu. Probl. Hig. Epidemiol. 89, 359-366.
• Chełstowska M., Warzocha K., 2006. Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicującej niedokrwistość. Onkol. Prakt. Klin. 2, 105-116.
• Chen W., Sprinivasan S. R., Li S., Xu J., Berenson G. S., 2005. Metabolic syndrome variables at low levels in childhood are beneficially associated with adulthood cardiovascular risk: the Bogalusa Heart Study. Diabet. Care 28, 126-131.
• Cieślik E., Gębusia A., 2011. Skutki niedostatecznej podaży kwasu foliowego ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia dla kobiet w wieku rozrodczym. Hygeia Public Health 46, 431-436.
• Cook S., Wietzman M., Auinger P., Nguyen M., Dietz W., 2003. Prevalence of metabolic syndrome phenotype in adolescents. Arch. Pediatr. Med. 157, 821-827.
• Copeland K. C., Becker D., Gottschalk M., Hale D., 2005. Type 2 diabetes in children and adolescents: risk factors, diagnosis, and treatment. Clin. Diabet. 23, 181-185.
• Csabi S., Torok K., Jeges S., Molnar D., 2000. Presence of metabolic cardiovascular syndrome in obese children. Eur. J. Pediatr. 159, 91-94.
• Dębiec B., Godzisz M., Pokuszyńska K., 1993. Zachowanie się wartości ciśnienia tętniczego krwi młodzieży kończącej szkołę podstawową w Łodzi i regionie łódzkim, cz. I. Zdr. Publ. 106, 14-17.
• Falkner B., Lurbe E., Schaefer F., 2010. High blood pressure in children: clinical and health policy implications. J. Clin. Hypertens. 12, 261-276.
• Feld L. G., Corey H., 2007. Hypertension in childhood. Pediatr. Rev. 28, 283-298.
• Felińczak A., Hama F., 2011. Występowanie zjawiska nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży we Wrocławiu. Piel. Zdr. Publ. 1, 11-18.
• Ferranti A., Gauvreau K., Ludwig D., Neufeld E., Newburger J., Rifai N., 2004. Prevalence of metabolic syndrome in American adolescents. Findings from the third National Health and Nutrition Examination Survey. Circulation 110, 2494-2497.
• Fichna P., Skowrońska B., 2008. Otyłość oraz zespół metaboliczny u dzieci i młodzieży. Fam. Med. Prim. Care Rev. 10, 269-278.
• Firek-Pędras M., Małecka-Tendera E., Klimek K., Zachurzok-Buczyńska A., 2006. Wpływ rozmieszczenia tkanki tłuszczowej na zaburzenia metaboliczne u dzieci i młodzieży z otyłością prostą. Pediatr. Edocrinol. 12, 19-24.
• Gawlik A., Zachurzok-Buczyńska A., Małecka-Tendera E., 2009. Powikłania otyłości u dzieci i młodzieży. Endokrynol. Otyłość 5, 19-27.
• Goluch-Koniuszy Z., 2010. Ocena sposobu żywienia dzieci w okresie skoku pokwitaniowego z bmi ≤ 5 percentyla z terenu miasta Szczecin. Roczn. PZH 61, 307-315.
• Goluch-Koniuszy Z., Fugiel J., 2009. Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia dziewcząt będących w okresie adolescencji, w tym stosujących diety odchudzające. Roczn. PZH 60, 251-259.
• Gowin E., Horst-Sikorska W., 2010. Żelazne zapasy - komu w XXI wieku grozi niedobór żelaza. Farmacja Współczesna 3, 139-146.
• Grochal M., Sobantka S., Pogoda K., Krekora M., Krasomski G., 2014. Niedokrwistość ciężarnych - wpływ na wyniki ciąży i przebieg porodu. Perinatol. Neonatol. Ginekol. 7, 37-41.
• Januś D., Wójcik M., Kalicka-Kasperczyk A., Maślanka A., Radwańska M., Olchawa-Czech A., Dyląg K., Goszcz M., Starzyk M., 2013. Nadciśnienie tętnicze u otyłych dzieci i nastolatków. Prz. Lek. 70, 6-10.
• Jarosz M., 2013. Ogólnopolskie działania w zakresie zwalczania nadwagi i otyłości, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. IŻŻ, Warszawa.
• Jones K. L., 2006. The dilemma of the metabolic syndrome in children and adolescents: disease or distraction? Pediatr. Diabet. 7, 311-321.
• Julius S., 2002. Pół wieku leczenia nadciśnienia tętniczego: kwestie nierozstrzygnięte. J. Hypertens. 18, 3-7.
• Kardas P., Kufelnicka M., Herczyński D., 2005. Nadciśnienie tętnicze u dzieci. Populacja w wieku 9-14 lat, mieszkańcy Łodzi. Kardiol. Pol. 62, 214-216.
• Kiliś-Pstrusińska K., Zwolińska D., 2007. Nadciśnienie tętnicze pierwotne jako narastający problem w pediatrii. Fam. Med. Prim. Care Rev. 9, 809-814.
• Kłosiewicz-Latoszek L., 2010. Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy. Probl. Hig. Epidemiol. 91, 339-343.
• Kocka K., Kachaniuk H., Bartoszek A., Fałdyga U., Charzyńska-Gula M., 2013. Najczęstsze problemy zdrowotne dzieci w wieku szkolnym - na przykładzie szkoły podstawowej i gimnazjum w Lublinie. Med. Og. Nauk Zdr. 19, 508-513.
• Kolarzyk E., Janik A., Kwiatkowski J., 2011. Ocena ryzyka zespołu metabolicznego u dzieci z nadwagą i otyłością. Część I. Antropometryczne i biochemiczne wskaźniki ryzyka wystąpienia zespołu metabolicznego Probl. Hyg. Epidemiol. 92, 741-746.
• Konieczna A., Demidaś A., Boerner E., 2004. Ocena gęstości mineralnej kości studentów w wieku 20-29 lat. Acta Bio-Opt Inform. Med. 10, 87 - 90.
• Kopiczko A., Cieplińska J., 2013. Występowanie zaniżonej gęstości kości oraz niedoborów witaminy D i wapnia u młodych kobiet. Endokrynol. Otyłość 9, 8-13.
• Kowalska M., Krzych Ł. J., Siwik P., Zawiasa A., 2008. Uwarunkowania występowania nadciśnienia tętniczego u chłopców i dziewcząt w wieku szkolnym w województwie śląskim. Nadciśn. Tętn. 12, 269-276.
• Kozłowska-Wojciechowska M., 2011. Postępowanie dietetyczne u młodzieży i młodych dorosłych chorych na nadciśnienie tętnicze. [W:] Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.). Medycyna Praktyczna, Kraków, 673-694.
• Krzesiek E., Iwańczak B., Blitek A., Jędrzejuk D., 2005. Ocena gęstości mineralnej kości i stężenia aktywnych metabolitów witaminy D3 w surowicy we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego i chorobie Leśniowskiego-Crohna u dzieci. Adv. Clin. Exp. Med. 14, 251-260.
• Kubik P., Leibschang J., Kowalska B., Laskowska-Klita T., Stanisławska A., Chełstowska M., Maciejewski T., 2010. Badanie gospodarki żelazem u kobiet w przebiegu ciąży niepowikłanej oraz we krwi pępowinowej ich dzieci. Ginekol. Pol. 81, 358-363.
• Lambert M., Paradis G., O'Loughlin J., 2004. Insulin resistance syndrome in a representative sample of children and adolescents from Quebec, Canada. Int. J. Obesity 28, 833-841.
• Lee J. M., Okumura M. J., Davis M. M., Herman W. H., Gurney J. G., 2006. Prevalence and determinants of insulin resistance among U.S. adolescents: a population-based study. Diabet. Care 29, 2427-2432.
• Lee W. T. K., Cheung C. S., Tse Y. K., Guo X., Qin L., Lam T. P., Ng B. K. W., Cheng J. C. Y., 2005. Association of osteopenia with curve severity in adolescent idiopathic scoliosis: a study of 919 girls. Osteoporosis Int. 16, 1924-1932.
• Liese A. D., D'Agostino R. B. Jr., Hamman R. F., Kilgo P. D., Lawrence J. M., Liu L. L., Loots B., Linder B., Marcovina S., Rodriguez B., Standiford D., Williams D. E., 2006. The burden of diabetes mellitus among US youth: prevalence estimates from the SEARCH for Diabetes in Youth Study. Pediatrics 118, 1510-1518.
• Litwin M., Niemirska A., 2011. Powikłania narządowe nadciśnienia tętniczego u dzieci. [W:] Nadciśnienie tętnicze u młodzieży i młodych dorosłych. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie. Litwin M., Januszewicz A., Prejbisz A. (red.). Medycyna Praktyczna, Kraków, 241-269.
• Litwin M., Śladowska J., Antoniewicz J., Niemirska A., Wierzbicka A., Daszkowska J., Wawer Z. T., Janas R., Grenda R., 2007. Metabolic abnormalities, insulin resistance and metabolic syndrome in children with primary hypertension. Am. J. Hypertens. 20, 875-882.
• Maksymowicz-Jaroszuk J., Karczewski J., 2010. Ocena zachowań i zwyczajów żywieniowych gimnazjalistów z terenu Białegostoku. Hygeia Public Health 45, 167-172.
• Matysiak M., 2014. Niedokrwistości - nadal aktualny problem w opiece nad matką i dzieckiem. Fam. Med. Prim. Care Rev. 16, 185-188.
• Mazzali M., Hughes J., Kim Y. G., Jefferson J. A., Kang D. H., Gordon K. L., Lan H. Y., Kivlighn S., Johnson R. J., 2001. Elevated uric acid increases blond pressure in the rat by a novel crystal - independent mechanizm. Hypertension 38, 1101-1106.
• Mazzali M., Kanellis J., Han L., Feng L., Xia Y. Y., Chen Q., Kang D. H., Gordon K. L., Watanabe S., Nakagawa T., Lan H. Y., Johnson R. J., 2002. Hyperuricemia induces a primary renal arteriolopathy in rats by a blood pressure - independent mechanism. Am. J. Physiol. 282, 991-997.
• Mędrela-Kuder E., 2011. Prawidłowa dieta w cukrzycy typu II jako forma rehabilitacji chorych. Roczn. PZH 62, 219-223.
• Michalska A., Huk-Wieliczuk E., Dziewula A., 2011. Występowanie nadciśnienia tętniczego wśród uczniów w wieku 14-15 lat. Hygeia Public Health 46, 94-97.
• Młodzianowski A., Narkiewicz K., Żurowska A., 2009. Częstość występowania podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży uczęszczających do szkół podstawowych i gimnazjalnych w Kwidzynie. Nadciśn. Tętn. 13, 3-10.
• Nhbp (National High Blood Pressure Education Program Working Group on High Blood Pressure in Children and Adolescents), 2004. The fourth report on the diagnosis, evaluation, and treatment of high blood pressure in children and adolescents. Pediatrics 114, 555-576.
• Nitsch-Osuch A., Cybulska B. J., Topczewska-Cabanek A., Życińska K., Wardyn A. K., 2011. Realizacja zaleceń ortopedycznych po badaniach przesiewowych prowadzonych w populacji młodzieży gimnazjalnej. Pol. Med. Rodz. 13, 196-199.
• Oliveira A., Sampaio B., Teixeira A. Castro-Correia C., Fontoura M., Medina J. L., 2010. Polycystic ovary syndrome: Challenges in adolescence. Endocrinol. Nutr. 57, 328-336.
• Orlicz-Szczęsna G., Żelazowska-Posiej J., Kucharska K., 2011. Niedokrwistość z niedoboru żelaza. Curr. Probl. Psychiat. 12, 590-594.
• Ostrowska-Nawarycz L., Baszczyński J., Lewicki R., Kaczorowski K., Nawarycz T., 2000. Niefarmakologiczna profilaktyka i leczenie podwyższonego ciśnienia tętniczego u młodzieży - znaczenie aktywności fizycznej. Med. Sport 16, 30-32.
• Pinhas-Hamiel O., Zeitler P., 2007. Acute and chronic complications of type 2 diabetes mellitus in children and adolescents. Lancet 369, 1823-1831.
• Platta A., Babicz-Zielińska E., Cyra M., 2012. Ocena zwyczajów żywieniowych wybranych uczniów w wieku 13-16 lat uczęszczających do Gimnazjum nr 2 w Bytowie. Bromat. Chem. Toksykol. 45, 1092-1098.
• Ponczek D., Olszowy I., 2012. Styl życia młodzieży i jego wpływ na zdrowie. Probl. Hig. Epidemiol. 93, 260-268.
• Przybylska D., Kurowska M., Przybylski P., 2012. Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej. Hygeia Public Health 47, 28-35.
• Ptd (Polskie Towarzystwo Diabetologiczne), 2007. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę. Diabetologia Praktyczna 8 (Suppl. A), A37-A40.
• Qiu Y., Sun X., Cheng J. C., Zhu F., Li W., Zhu Z., Wang B., Yu Y., 2008. Bone mineral accrual in osteopenic and nonosteopenic girls with idiopathic scoliosis during bracing treatment. Spine 33, 1682-1689.
• Reif S., Ben-Shushan M., Bujanover Y., 1996. Bone density in children with IBD. Falk Symposium No 96. Inflammatory bowel diseases - from bench to bedside, 79.
• Reinehr T., Kleber M., Toschke A. M., 2009. Small for gestational age status is associated with metabolic syndrome in overweight children. Eur. J. Endocrinol. 160, 579-584.
• Ronnenberg A. G., Goldman M. B., Aitken I. W., Xu X., 2000. Anemia and deficiencies of folate and vitamin B-6 are common and vary with season in Chinese women of childbearing age. J. Nutr. 130, 2703-2710.
• Sinha R., Fisch G., Teague B., Tamborlane W. V., Banyas B., Allen K., Savoye M., Rieger V., Taksali S., Barbetta G., Sherwin R. S., Caprio S., 2002. Prevalence of impaired glucose tolerance among children and adolescents with marked obesity. N. Engl. J. Med. 346, 802-810.
• Srebrzyńska-Witek A., Koszowski R., 2011. Wpływ statusu estrogenowego na tkankę kostną szczęki i żuchwy - przegląd piśmiennictwa. Dent. Med. Probl. 48, 67-73.
• Stefańska E., Falkowska A., Ostrowska L., 2012. Wybrane zwyczaje żywieniowe dzieci i młodzieży w wieku 10-15 lat. Roczn. PZH 63, 91-98.
• Szpringer M., Nowak-Starz G., Papierz J., Węglińska K., Kosecka J., Surowiec K., Laurman-Jarząbek E., 2014. Podwyższone ciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży w wieku 16-20 lat. Zdrowie i Dobrostan 2, 149-158.
• Urakami T., Owada M., Kitagawa T., 2006. Recent trend toward decrease in the incidence of childhood type 2 diabetes in Tokyo. Diabet. Care 29, 2176-2177.
• Veening M. A., van Weissenbruch M. M., Delemarre-van de Waal H. A., 2002. Glucose tolerance, insulin sensativity, and insulin secretion in children born small for gestational age. J. Clin. Endocrinol. Metab. 87, 4657-4661.
• Walsh T., O'Broin S. D., Cooley S., Donnelly J., Kennedy J., Harrison R. F., McMahon C., Geary M., 2011. Laboratory assessment of iron status in pregnancy. Clin. Chem. Lab. Med. 49, 1225-1230.
• Weiss R., Dziura J., Burgert T. S., Tamborlane W. V., Taksali S. E., Yeckel C. W., Allen K., Lopes M., Savoye M., Morrison J., Sherwin R. S., Caprio S., 2004. Obesity and the Metabolic Syndrome in Children and Adolescents. N. Engl. J. Med. 350, 2362-2374.
• Wilczyński J., 2006. Najczęściej występujące wady postawy u chłopców w wieku 13-16 lat badanych komputerową metodą Moiré. Medycyna Pracy 57, 347-352.
• Wyszyńska T., Skibicka-Regulska Z., Frelek M., Cichocka E., 1985. Nadciśnienie tętnicze młodzieży szkolnej - ocena częstości występowania i przyczyn. Pediatr. Pol. 2, 169-176.
• Yin J., Li M., Xu L., Wang Y., Cheng H., Zhao X., Mi J., 2013. Insulin resistance determined by Homeostasis Model Assessment (HOMA) and associations with metabolic syndrome among Chinese children and teenagers. Diabetol. Metab. Syndr. 5, 71.
• Zachurzok-Buczyńska A., Małecka-Tendera E., 2005. Zespół metaboliczny u dzieci i młodzieży. Endokrynol Otyłość 1, 13-20.
• Ziółkowska A., Gajewska M., Szostak-Węgierek D., 2010. Zachowania żywieniowe młodzieży gimnazjalnej z Warszawy i miejscowości podwarszawskich. Probl. Hig. Epidemiol. 91, 606-610.