Miary objętości w cywilizacji ludzkiej.

• Authors: Jacek Rożnowski , Izabela Przetaczek-Rożnowska , Jadwiga Kłosowska

Title variants

EN

The volume units yesterday and today.

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Pomiary towarzyszą człowiekowi od początków jego istnienia, ponieważ dzięki nim dokonuje on obiektywnej oceny wielkości otaczających go przedmiotów, a przez to zdobywa niezbędne informacje i wiedzę. Obok długości, czasu i temperatury, równie istotna była objętość, zarówno ze względów handlowych, jak i leczniczych, gdyż niezbędna była znajomość zarówno objętości nabytego czy też sprzedanego towaru, natomiast w lecznictwie bardzo istotne znaczenie miały odpowiednie proporcje przy sporządzaniu mikstur leczniczych. Przedstawianie wyników pomiarów wymaga ściśle określonych i zdefiniowanych jednoznacznie jednostek miar. Wraz z postępem cywilizacji pojawiały się coraz to nowe miary, a ich różnorodność często była źródłem sporów i nierzadko zarzewiem konfliktów, dlatego wielokrotnie podejmowano próby ujednolicenia jednostek miar. Dziś w większości krajów obowiązuje Międzynarodowy System Jednostek Miar (SI), jednak wciąż istnieją rejony geograficzne, które wyodrębniły swoje niezależne jednostki objętości. W dobie globalizacji wydaje się konieczna znajomość nie tylko jednostek miar objętości zalecanych zarówno w działalności gospodarczej czy naukowej w krajach uznających układ SI, ale także w jednostek i mnożników przeliczeniowych obowiązujących w krajach spoza systemu SI.

EN

Measurements accompany development of human civilization from its very beginning, since they provide objective data about the magnitude of objects surrounding the people, which in turn underlay information and knowledge about the world. Besides the length, time and temperature used in trade and in therapeutics quantification of volume requires precisely defined units. Over centuries a lot of units for volume measurements has been used and their diversity was a source of disputes and even conflicts. Nowadays, in a large majority of countries an international system of units called SI is in use. However, there are some geographical regions where some independent systems are employed. It is thus very important to know both the SI system and the other systems, as well as respective conversion factors.

• Journal: Kosmos
• Year: 2014
• Volume: 63
• Issue: 4
• Pages: 535-541

Dates

published

2014

Contributors

author

Jacek Rożnowski

• Katedra Analizy i Oceny Jakości Żywności, Wydział Technologii Żywności, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Balicka 122, 30-149 Kraków, Polska

author

Izabela Przetaczek-Rożnowska

• Katedra Analizy i Oceny Jakości Żywności, Wydział Technologii Żywności, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Balicka 122, 30-149 Kraków, Polska

author

Jadwiga Kłosowska

• Katedra Analizy i Oceny Jakości Żywności, Wydział Technologii Żywności, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Balicka 122, 30-149 Kraków, Polska

References

• Anonim, 1960. Tablice przeliczeniowe miar niemetrycznych. Ośrodek Informacji Biura Pełnomocnictwa do Spraw Wykorzystywania Energii Jądrowej, Warszawa.
• Anonim 2006. The International System of Units (SI). 8th Edition. Bureau International des Poides et Mesures.
• Barzykowski J. (red.), 2004. Współczesna metrologia. WNT, Warszawa.
• Chmielewski H., 1979. Międzynarodowy Układ Jednostek Miar. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Dz.U. z 1953r, nr 35, poz. 148, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 1953 r. w sprawie prawnie obowiązujących jednostek miar.
• Gałecki J., 1973. Układ SI w nauczaniu chemii i fizyki. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
• Górniak H., Gundlach W., Ochęduszko S., 1970. Zastosowanie Międzynarodowego Układu Jednostek SI w energetyce cieplnej. PWN, Warszawa.
• Kałuszko D., Szamotulski J.W., 1979. Jednostki SI: tablice przeliczeniowe. Wyd. Normalizacyjne, Warszawa.
• Kula W., 2004. Miary i ludzie. Książka i Wiedza, Warszawa.
• Massalski J., Massalska M., 1980. Fizyka dla inżynierów. Cz. I. Fizyka klasyczna. WNT, Warszawa.
• Massalski J., Studnicki J., 1999. Legalne jednostki Miar i stałe fizyczne. Wyd. Naukowe PWN S.A., Warszawa.
• Norwisz J., Sokolski W., 2004. Anglosaski system jednostek miar we współczesnym świecie. Energetyka, 2004, 5, 255-263.
• Obalski J., 1981. Zasady Międzynarodowego Układu Jednostek Miar. Wyd. Normalizacyjne, Warszawa.
• Padelt E., 1977. Człowiek mierzy czas i przestrzeń. WNT, Warszawa.
• PN-EN ISO 1042, 2002. Szklany sprzęt laboratoryjny. Kolby miarowe z jedna kreską.
• PN-ISO 80000-3, 2010. Wielkości fizyczne i jednostki miar. Część 3: Przestrzeń i czas.
• Tomaszewski E., 1934. Ceny w Krakowie w latach 1601-1795. Badania z dziejów społeczeństwa i gospodarczych, Lwów, 15.