Polarne ekosystemy lądowe w kontekście zmian klimatycznych.

• Authors: Maria Olech , Michał Węgrzyn , Maja Lisowska , Katarzyna J. Chwedorzewska , Agnieszka Słaby

Title variants

EN

Terrestrial ecosystems of the polar regions under influence of climate changes.

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Gwałtowne zmiany klimatyczne ostatnich dekad, które szczególnie mocno zaznaczają się w rejonach polarnych Ziemi, wpływają, w sposób bezpośredni bądź pośredni, na funkcjonowanie ekosystemów lądowych. Topnienie lodowców powoduje odsłanianie się nowych terenów, które są zasiedlane w procesie sukcesji pierwotnej. Zmienia się skład gatunkowy zbiorowisk tundrowych, wkraczają nowe, obce gatunki. Wykrywanie i śledzenie kierunków oraz tempa zachodzących przemian możliwe jest dzięki długoterminowym programom badawczym. Artykuł prezentuje wyniki oryginalnych badań prowadzonych przez polskie zespoły w Arktyce oraz w morskiej Antarktyce, które dokumentują główne kierunki przemian zachodzących w ostatnich latach w roślinności tundrowej.

EN

Rapid climate changes observed during the last decades, which are especially visible in the polar regions, both directly and indirectly influence terrestrial ecosystems. Glacier retreat causes emerging of new areas that are later colonized in the process of primary succession. Species composition of tundra communities is changing and expansion of alien species is being observed. Due to long-term research programs, it is possible to detect and follow trends and rate of the ongoing changes. The article presents results of original research carried out by Polish teams in the Arctic and in the Antarctic, which document the main directions of recent changes in tundra vegetation.

• Journal: Kosmos
• Year: 2013
• Volume: 62
• Issue: 3
• Pages: 365-372

Dates

published

2013

Contributors

author

Maria Olech

• Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, Zakład Badań i Dokumentacji Polarnej im. Profesora Zdzisława Czeppego, Kopernika 27, 31-501 Kraków, Polska

author

Michał Węgrzyn

• Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, Zakład Badań i Dokumentacji Polarnej im. Profesora Zdzisława Czeppego, Kopernika 27, 31-501 Kraków, Polska

author

Maja Lisowska

• Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, Zakład Badań i Dokumentacji Polarnej im. Profesora Zdzisława Czeppego, Kopernika 27, 31-501 Kraków, Polska

author

Katarzyna J. Chwedorzewska

• Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Zakład Biologii Antarktyki, Pawińskiego 5a, 02-106 Warszawa, Polska

author

Agnieszka Słaby

• Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, Zakład Badań i Dokumentacji Polarnej im. Profesora Zdzisława Czeppego, Kopernika 27, 31-501 Kraków, Polska

References

• Arnold R. J., Convey P., Hughes K. A., Wynn-Williams D. D., 2003. Seasonal periodicity of physical factors, inorganic nutrients and microalgae in Antarctic fellfields. Polar Biol. 26, 396-403.
• Bargagli R., 2005. Antarctic ecosystems. Ecol. Studies 175, Springer, Berlin.
• Birkenmajer K., 2002. Retreat of Ecology Glacier, Admirality Bay, King George Island (South Shetlands, West Antarctica), 1956-2001. Bull. Pol. Acad. Sci. Earth Sci. 50, 15-30.
• Convey P., 2003. Soil faunal community response to environmental manipulation on Alexander Island, southern maritime Antarctic. [W:] VIII SCAR International Biology Symposium: Antarctic Biology in a Global Context Huiskes A. H. L., Gieskes W. W. C., Rozema J., Schorno R. M. L., van der Vies S. M., Wolff W. J. (red.). Backhuys Publishers, Leiden, 74-78.
• Dubiel E., Olech M., 1985. Vegetation map of the NW part of Sörkappland (Spitsbergen). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 756, Prace Geograficzne 63, 57-68.
• Dubiel E., Olech M., 1990. Plant communities of NW Sørkapp Land (Spitsbergen). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellonskiego, Prace Botaniczne 21, 35-74.
• Dubiel E., Olech M., 1991. Phytosociological map of NW Sørkapp Land (Spitsbergen). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellonskiego, Prace Botaniczne 22, 47-54.
• Fabiszewski J., 1975. Migracja roślinności na przedpolu lodowca Werenskiolda. Polskie wyprawy na Spitsbergen, 1972 i 1973. Materiały z Sympozjum Spitsbergeńskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 81-88.
• Fowbert J. T. A., Lewis-Smith R. I., 1994. Rapid Population Increases in Native Vascular Plants in the Argentine Islands, Antarctic Peninsula. Arctic Alpine Res. 26, 290-296.
• Fox A. J., Cooper A. P. R., 1998. Climate-change indicators from archival aerial photography of the Antarctic Peninsula. Ann. Glaciol. 27, 636-642.
• Hodkinson I. D., Coulson S. J., Webb N. R., 2003. Community assembly along proglacial chronosequences in the high Arctic: vegetation and soil development in north-west Svalbard. J. Ecol. 91, 651-663.
• Jónsdóttir I. S., 2005. Terrestrial Ecosystems on Svalbard: Heterogeneity, Complexity and Fragility from an Arctic Island Perspective. Biol. Environ. Proc. Royal Irish Acad. 105, 155-165.
• Kellmann-Sopyła W., Pastorczyk M., Giełwanowska I., 2011. Influence of environmental factors on reproduction of polar vascular plants. Papers on Global Change IGBP 18, 63-69.
• Kuc M., 1964. Deglaciation of Treskelen-Treskelodden in Hornsund, Vestspitsbergen, as shown by vegetation. Studia Geologica Polonica 11, 197-206.
• Menne M. J., Kennedy J. J., 2010. Global Surface Temperatures [W:] State of the Climate in 2009. Arndt D. S., Baringer M. O., Johnson M. R. (red.). Bull. Am. Meteorol. Soc. 91, 24-25.
• Moreau M., Laffly D., Joly D., Brossard T., 2005. Analysis of plant colonization on an arctic moraine since the end of the Little Ice Age using remotely sensed data and a Bayesian approach. Remote Sensing oEnviron. 99, 244-253.
• Moreau M., Laffly D., Brossard T., 2009. Recent spatial development of Svalbard strandflat vegetation over a period of 31 years. Polar Res. 28, 364-375.
• Olech M., 2008. Kolonizacja i sukcesja roślinności na przedpolach lodowców w Antarktyce Zachodniej [W:] The 32nd International Polar Symposium, 4th International Polar Year. Wrocław, 23-24 May 2008, 59-60.
• Olech M., 2010. Responses of Antarctic Tundra Ecosystem to Climate Change and Human Activity. Papers on Global Change IGBP 17, 43-52.
• Olech M., Chwedorzewska K. J., 2011. The first appearance and establishment of an alien vascular plant in natural habitats on the forefield of a retreating glacier in Antarctica. Antarctic Sci. 23, 153-154.
• Olech M., Massalski A., 2001. Plant colonization and community development on the Sphinx Glacier forefield. Folia Facultatis Scientiarium Naturalium Universitatis Masarykianae Brunensis, Geographia, 25, 111-119.
• Olech M., Słaby A. 2010. Vegetation dynamics on the deglaciated areas of Sphinx Glacier (King George Island, Antarctica). International Polar Year Oslo Science Conference, Oslo, 8-12.06.2010.
• Olech M., Węgrzyn M., Lisowska M., Słaby A., Angiel P., 2011. Contemporary changes of vegetation in polar regions. Papers on Global Change IGBP 18, 35-51.
• Pirożnikow E., Górniak A., 1992. Changes in the characteristics of the soil and vegetation during the promary succession in the marginal zone of the Werenskiold glacier, Spitsbergen. Polish Polar Res. 13, 19-29.
• Prach K., Košnar J., Klimešova J., Hais M., 2010. High Arctic vegetation after 70 years: a repeated analysis from Svalbard. Polar Biol. 33, 635-639.
• Przybylak R., 2007. Recent air-temperature changes in the Arctic. Ann. Glaciol. 46, 316-324.
• Turner J., Colwell S. R., Marshall G. J., Lachlan-Cope T. A., Carleton A. M., Jones P. D., Lagun V., Reid P. A., Iagovkina S., 2005. Antarctic climate change during the last 50 years. Int. J. Climatol. 25, 279-294.
• Vaughan D. G., Marshall G. J., Connolley W. M., King J., Mulvaney R., 2001. Climate change: devil is in the detail. Science 293, 1777-1779.
• Vera M. L. 2011. Colonization and demographic structure of Deschampsia antarctica and Colobanthus quitensis along an altitudinal gradient on Livingston Island, South Shetland Islands, Antarctica. Polar Res. 30 (Suppl.1), 7146.
• Wojtuń B., Matuła J., Pereyma J., 2008. Kolonizacja przedpola lodowca Werenskiolda (Spitsbergen Zachodni) przez sinice i rośliny. [W:] Środowisko przyrodnicze obszarów polarnych. Kowalska A., Latocha A., Maszałek H., Pereyma J. (red.). Wrocław, 228-236.
• Ziaja W., 2002. Zmiany w strukturze środowiska przyrodniczego Sørkapplandu [Changes in the landscape structure of Sørkappland]. [W:] Struktura i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego Sørkapplandu (Spitsbergen, Svalbard). Ziaja W., Skiba S. (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 18-50.
• Ziaja W., Dubiel E., 1996. Vascular plants succession during contemporary deglaciation in the mountains of Nordenskiöld Land, Spitsbergen. [W:] XXIII Sympozjum Polarne. Sosnowiec, 27-19 IX 1996 Krawczyk W. E. (red.). Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec, 99-110.
• Ziaja W., Dudek J., Lisowska M., Olech M., Ostafin K., Osyczka P., Węgrzyn M., 2011. Transformation of the natural environment in Western Sørkapp Land (Spitsbergen) since the 1980s. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.