EN
Surface active agents (SAA) with negative charge of polar group are named as anionic compounds. They are the main constituent of most products containing synthetic surfactants. The linear alkylbenzene sulfonates (LAS), alkyl ethoxysulfates (AES) and alkyl sulfates (AS) are typically applied from this class of compounds. Those surfactants are ingredients of household detergents and cleaners, laundry detergents, cosmetic etc. Moreover they can be applied in the paper, textile and tanning industry as optical brighteners, dispersant, wetting and suspending agents. They can be substrates in the formulation of different products like dyes, pigments, pesticides, exchange resins, plasticizers and pharmaceuticals. Anionic surfactants after use are passed into sewage-treatment plants, where they are partially degraded and adsorbed to sewage sludge (applied in agriculture fields). Finally, the anionic SAA or their degradation products are discharged into surface waters and onto bottom sediments, soils or living organisms. Therefore, it is important (widely application, bioaccumulation, toxicity for living organisms) to investigate the environmental fate of those class of compounds in more details. This research involves determination the concentration of anionic surfactants with use appropriated analytical techniques in environmental samples The official methodology for determination of anionic SAA in liquid samples is based on the ion-pair reaction of these analytes compounds with methylene blue (MB) and an extraction with toxic solvent chloroform. During isolation step of anionic compounds from solid samples are employed Soxhlet and ultrasonic-assisted extraction techniques with use of methanol or mixture of other organic solvents as extraction medium. To overcome disadvantages of those traditional techniques were applied following techniques at sample preparation step from liquid and solid matrices: solid-phase extraction (SPE) and solid-phases microextraction (SPME); accelerated solvent extraction (ASE), microwave-assisted extraction (MAE), supercritical fluid extraction (SFE), respectively. For estimate total concentration of anionic analytes in extracts the spectrophotometric technique is used (as official regulation). For determination concentration of individual analytes were applied gas (derivatization step requires) and liquid chromatography mainly with mass spectrometry technique. The presence of anionic surface active agents was confirmed in various ecosystems (liquid and solid environmental samples).
PL
Związki powierzchniowo czynne (SAA) o ujemnym ładunku polarnej części cząsteczek określane są jako anionowe surfaktanty. Ich wielkość produkcji jest najwyższa wśród syntetycznych związków. Z tej grupy analitów są zazwyczaj stosowane liniowe alkilobenzen sulfoniany (LAS), alkilo etoksysiarczany (AES) oraz alkilo siarczany (AS). Tego typu surfaktanty są składnikami detergentów i produktów czyszczących używanych w gospodarstwach domowych, środkach piorących, kosmetykach. Są one wykorzystywane w przemyśle papierniczym, tekstylnym i garbarskim jako optyczne wybielacze, środki rozpraszające, zwilżające i rozpraszające. Co więcej, są one używane przy wytwarzaniu barwników, pestycydów, żywic jonowymiennych, plastyfikatorów oraz farmaceutyków. Anionowe surfaktanty wraz ze ściekami trafiają do oczyszczalni ścieków, gdzie są poddawane degradacji oraz dochodzi do zjawiska adsorpcji w osadzie czynnym (wykorzystywanym w rolnictwie). Ostatecznie, związki z grupy anionowych SAA lub produkty ich degradacji są emitowane do wód powierzchniowych, a następnie do osadów dennych, gleby i są akumulowane przez organizmy żywe. Stąd istotne staje się poznawanie w sposób bardziej szczegółowy losu środowiskowego tej klasy związków (ze względu na ich szerokie wykorzystywanie, podatność na zjawisko bioakumulacji oraz toksyczności względem organizmów żywych). Tego rodzaju badania obejmują określanie poziomów zawartości surfaktantów w różnego typu próbkach z użyciem odpowiednich narzędzi analitycznych. Oficjalne metodyki analityczne dotyczące określania zawartości anionowych związków w ciekłych próbkach środowiskowych są oparte na reakcji tworzenia par jonowych z błękitem metylenowym (MB), a następnie ekstrakcji do toksycznego rozpuszczalnika chloroformu. Na etapie izolacji anionowych analitów ze stałych próbek stosowane są techniki ekstrakcji za pomocą rozpuszczalnika w aparacie Soxhleta lub ekstrakcji wspomaganej falami ultradźwiękowymi (z użyciem jako medium ekstrakcyjnego metanolu lub mieszaniny z innymi rozpuszczalnikami). By wyeliminować wady tego typu tradycyjnych technik, na etapie przygotowania próbek do analizy stosowane są odpowiednio: ekstrakcja do fazy stałej (SPE) oraz mikroekstrakcja do fazy stałej (SPME) - próbki ciekłe; przyspieszona ekstrakcja za pomocą rozpuszczalnika (ASE), ekstrakcja za pomocą rozpuszczalnika wspomagana promieniowaniem mikrofalowym (MAE) lub ekstrakcja za pomocą płynu w stanie nadkrytycznym (SFE). W celu określenia sumarycznej zawartości anionowych analitów w ekstraktach stosowana jest technika spektrofotometrii (według obowiązujących regulacji prawnych). Określenie poziomów stężeń indywidualnych analitów odbywa się z reguły z użyciem chromatografii gazowej (konieczny etap derywatyzacji analitów) bądź cieczowej w połączeniu ze spektrometrią mas. Obecność anionowych związków powierzchniowo czynnych została potwierdzona w różnorodnych ekosystemach (ciekłych i stałych próbkach środowiskowych).